Fransa, AUKUS Paktı’yla başlayan gerilimin ardından çektiği Avustralya büyükelçisini, ilişkileri “yeniden tanımlamak” için geri göndereceğini açıkladı.
Eylül ayında Avustralya, ABD ve İngiltere’yle nükleer başlıklı denizaltılar almak için sözleşme imzalamış ve Fransa’yla imzaladığı denizaltı anlaşmasından çekilmişti.
Fransa, bunun üzerine Washington DC ve Canberra’daki büyükelçilerini geri çekmiştiç Bir süre sonra ABD Başkanı Joe Biden ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron telefon görüşmesi yapmış ve Paris, ABD büyükelçisini geri göndereceğini açıklamıştı.
Bir süre sonra aynı adım Avustralya için de geldi.
Avustralya’nın AUKUS Paktı’nı imzalarken amacının; Asya-pasifik bölgesinde ABD başta Batı’nın etki gücünü artırmak olduğu belirtiliyor.
Bu da Avustralya’nın Fransa’yla olan 65 milyar dolarlık geleneksel denizaltı anlaşmasından çekilmesine yol açtı. Böylece daha güçlü olan nükleer teknolojiye erişimini artırdı; bölgedeki Fransız etkisinin yerine ABD etkisini güçlendirmiş oldu.
‘Sırtımızdan bıçaklandık’
Paris ise bu anlaşma için “Sırtımızdan bıçaklandık” yorumu yaptı.
Anlaşmadan sadece birkaç saat önce haberi olduğunu belirten Fransız yönetimi, sert açıklamaların ardından Canberra ve Washington DC’deki büyükelçilerini de protesto amaçlı geri çekti.
Hemen ardından ABD, Fransa’yla ilişkileri yeniden yumuşatmak için çaba harcarken Fransa, Avustralya ile gerilimin sürmesine yol açacak açıklamalar yapmıştı.
Gerilim sürüyor ancak büyükelçiyi geri gönderme kararı, yumuşama işareti olarak görülüyor. Avustralya Dışişleri Bakanı Marise Payne de, Perşembe günü yaptığı açıklamada, “Fransa’yla ilişkilerin düzelmesi için memnuniyet verici bir adım” yorumunu yaptı:
“Denizaltı kararımızdan sonra ilişkilerin yeniden rayına oturması için zamana ve sürekli iletişim halinde kalmaya ihtiyacımız olduğunun farkındayız.”
Avustralya Başbakanı Scott Morrison, Emmanuel Macron’u aradığını ancak Fransız liderin telefonlara çıkmadığını söylemişti.
Fransa’nın Avustralya’ya yönelik sert tepkisi sonrası Avrupa Birliği ile Avustralya arasında Ekim ayında yapılacak olan ticaret anlaşması görüşmeleri de bir ay ertelendi.
Fransız yetkililer, ABD ile gerilim yumuşarken Avustralya’ya yönelik sert tavrını sürdürdü. Bunun sebebini de, ABD ve İngiltere ile AUKUS Paktı’nı imzalamaya yaklaşmışken Fransa ile işbirliğini bu konuda hiçbir bilgi vermeden sürdürmüş olması; AUKUS imzalandığında da Fransa ile olan anlaşmadan birdenbire çekilmiş olması olarak açıkladılar.
Fransa’nın bölgede etki yaratma politikasının en temel parçalarından biri, 2016’dan bu yana süren Avustralya’yla denizaltı anlaşmasıydı.
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian da Avustralya’yla “taze bir başlangıç yapacaklarını” açıklarken bu durumun Fransa’nın “Pasifik bölgesinde bir etki yaratma hedefine olan bağlılığını etkilemeyeceğini” de söyledi.
Bakan’a göre Canberra’ya geri dönecek olan büyükelçi, “ilişkilerin şartlarını yeniden tanımlayacak ve iptal edilen denizaltı anlaşmasındaki Fransız çıkarlarını savunacak.”
Canberra, Fransa ile anlaşması kapsamında bugüne kadar 900 milyon doların üzerinde harcama yaptı. Anlaşmadan çekilme tazminatı olarak da 288 milyon dolar daha ödeme yapması bekleniyor.
Avustralya, Fransa’nın neden “derin bir hayal kırıklığına uğradığını anladığını” söylüyor.
Payne, “Fransa, Avustralya için kritik bir müttefik olmaya devam ediyor. Birlikte çalışmaya ve Hint-Pasifik bölgesindeki işbirliğimize devam etmek için can atıyoruz” dedi.
AUKUS, Avustralya’nın, Çin’in askeri gücünü büyük oranda artırmasına karşılık bir adım olarak görülüyor.
