Ajans, özel sektörün uzay kaynaklarını kullanımına emsal teşkil etmeyi planlıyor
NASA 3 Aralık’ta, Ay toprağı satın almak için 4 özel şirketle 1 dolardan (yaklaşık 8 TL) 15 bin dolara (yaklaşık 120 bin TL) varan sözleşmeler imzaladığını duyurdu.
Ajans, eylülde söz konusu satın alma girişimini duyurmuştu. Yöneticilerden Jim Bridenstine, satın almayla uzaydaki kaynakların Dış Uzay Antlaşması’na uygun bir şekilde çıkarılmasından emin olmayı amaçladıklarını belirtmişti.
İmzalanan sözleşmeyle de özel sektörün uzay kaynaklarını nasıl kullanacağı konusunda bir emsal teşkil etmesi planlanıyor.
Science Alert’ün aktardığına göre, şirketlerden en dikkat çekeni Lunar Outpost of Golden. Zira NASA, bu şirketten sadece 1 dolar karşılığında ay örnekleri satın alabilecek. Şirketin baş yöneticisi Justin Cyrus, uzayda yasal bir çerçeve kurulmasına katkı sağlamak için bu yolu tercih ettiklerini söyledi.
Sözleşmedeki diğer şirketler, ispace Japan of Tokyo ve ispace Europe of Luxembourg ile 5 bin dolar (yaklaşık 40 bin TL), Masten Space Systems of Mojave ise 15 bin dolar istedi.
Bu 4 şirket, Ay’a 2022 ve 2023’te yapılacak insansız görevlerde örnekleri toplamayı planlıyor. Bunu kanıtlamak için de regolit olarak bilinen Ay toprağını topladıktan sonra görüntülerini NASA’ya iletmeleri gerekiyor.
Daha sonra, Ay toprağının mülkiyeti NASA’ya geçecek ve “Ajansın, Artemis programı kapsamında kullanımı için NASA’nın yegane malı” olacak.
NASA’nın Commercial Spaceflight Division (Ticari Uzay Yolculuğu Birimi) direktörü Phil McAlister, girişim hakkında “Ay regolitini 4 şirketten toplam 25 bin 1 dolara (yaklaşık 200 bin TL) satın alabilmemizin harika olduğunu düşünüyorum” ifadelerini kullandı.
Ajansın yöneticilerinden Mike Gold ise özel sektörün elde ettiği kaynakları NASA’nın yalnızca kendisi için değil, kamunun ve özel sektörün çalışmalarında kullanabileceğinin bir emsalini oluşturmak adına sözleşmenin çok önemli olduğunu belirtti.
Ajans halihazırda Artemis Projesi kapsamında 2024’e kadar Ay’a bir insan indirmeyi ve sürdürülebilir keşiflerin yanında Mars’a nihai bir görev için zemin hazırlamayı planlıyor.
Gold’a göre su, hava ve yakıt üretebilmeyi öğrenmek epey önemli. Zira arazi dışında yaşamak, hayati keşiflerle sonuçlanabilecek araştırma faaliyetlerini yapabilmek demek. Gold şöyle devam etti:
Mars’taki insanlı görevler, Ay’daki operasyonlardan daha zahmetli ve daha zorlu olacak. Bu yüzden, Ay’daki deneyimlerimizden bir şeyler öğrenmek ve bu dersleri Mars’ta uygulamak çok önemli.
Öte yandan, ABD emsal oluşturmasının sebeplerinden biri de şu an uzaydaki mülkiyet hakları konusunda uzlaşma bulunmaması.
1967’de imzalanan Dış Uzay Antlaşması belirsizlikler taşıyor. Fakat uzayın “egemenlik iddiasıyla, kullanım işgal veya başka herhangi bir yolla ulusal ödeneğe konu olmayacağını” kabul ediyor.
