“Mars’a insan gönderme hedefine doğru ilerlerken umut oldu”
NASA’nın Mars’taki uzay aracı Perseverance, astronotların bir gün Kızıl Gezegen’i keşfetmesini sağlayabilecek bir ilke imza attı ve karbondioksit ağırlıklı Mars atmosferinden oksijen üretti.
18 Şubat 2021’de Kızıl Gezegen’in Jezero Krateri’ne inen Perseverance, yüksek teknolojili birçok aygıtın yanı sıra oksijen üretebilen deneysel bir cihaz da taşıyor.
Mars Yerinde Oksijen Kaynağı Kullanma Deneyi (MOXIE) ismi verilen cihaz, ince atmosferinde binde ikiden daha az oksijen barındıran gezegende oksijen üretmeyi başardı.
MOXIE’nin başarısı, 20 Nisan Salı günü, Ingenuity helikopterinin ilk uçuşundan bir gün sonra gerçekleşti.
NASA’nın Uzay Teknolojisi Görev Müdürlüğü’nün yöneticisi Jim Reuter, “Bu, Mars’ta karbondioksiti oksijene dönüştürmede kritik bir ilk adım” diye konuştu:
MOXIE’nin yapacak daha çok işi var. Ancak teknolojiyi tanıttığımız bu sonuç, Mars’a insan gönderme hedefine doğru ilerlerken umut oldu.
MOXIE ekibi tarihi başarı öncesinde cihazı iki saat ısıttı ve ardından bir saat oksijen vermesini sağladı.
NASA yetkilileri, MOXIE’nin bu süre zarfında bir astronotun 10 dakika boyunca kolayca nefes almasını sağlayacak kadar (5,4 gram) oksijen ürettiğini söyledi.
Bu ilk denemede bilim insanları, cihazı maksimum kapasiteyle çalıştırmadı. Zira cihazın saatte yaklaşık 10 gram oksijen üretebileceği düşünülüyor.
Ekip, bir Mars yılı boyunca (Dünya’da yaklaşık 687 gün) yaklaşık 9 deneme daha yapmayı planlıyor. Denemelerin sonunda cihazın maksimum performansını göstereceği tahmin ediliyor.
İnsanlı Mars görevlerinde oksijenin önemi
Oksijenin uzay görevlerinde taşınması çok zor çünkü çok fazla yer kaplıyor. Gelecekte Mars’a gidecek astronotların yakıt olarak kullanacağı oksijen bir yana, yalnızca soluyacağı oksijenin taşınması bile mümkün görünmüyor.
NASA, ekmek kızartma makinesiyle hemen hemen aynı boyutlardaki MOXIE’yle birlikte işte bu soruna çözüm bulmayı hedefliyor.
Devrim niteliğindeki minik cihaz, karbondioksitten oksijen üretiyor ve işlemin sonucunda karbonmonoksiti atık ürün olarak Mars atmosferine salıyor.
Bu dönüşüm işlemi yaklaşık 800 santigrat derecelik sıcaklıklarda gerçekleşiyor. Bu nedenle MOXIE ısıya dayanıklı malzemelerden yapıldı ve ısının Perseverance’ın gövdesine yayılmasını önlemek için ince bir altın kaplamayla tasarlandı.
MOXIE deneyinin baş araştırmacısı Michael Hecht göre, solunması çok tehlikeli olan zehirli atık karbonmonoksit için de endişelenmeye gerek yok. Çünkü bu gaz Mars atmosferine katılsa da kayda değer ölçüde bir değişiklik yaratmayacak.
Business Insider’a konuşan Hecht konuyla ilgili şu açıklamalarda bulunmuştu:
Karbonmonoksit Mars atmosferine salınırsa, küçük miktardaki artık oksijenle bir araya gelecek ve yeniden karbondioksite dönüşecektir.
