Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, ABD Başkan Joe Biden ile görüşmek üzere bugün Washington’da olacak. Biden’ın göreve başlamasından bu yana Washinton’a ilk ziyaretinde Miçotakis’in, NATO müttefiki Türkiye ile artan gerilimi azaltma çabalarını görüşmesi bekleniyor.
Ancak Ukrayna’daki çatışmalar şiddetlenirken, görüşmeler Yunanistan’ı AB enerji hattı haline getirerek Rus doğalgazına ve petrolüne bağımlılığı hafifletme çabalarına da odaklanacak.
Yunan yetkililere göre Miçotakis’in Washington ziyaretinin zamanlaması çok önemli.
Türkiye ile Yunanistan arasındaki ilişkiler gergin. Miçotakis’in danışmanları, Ankara’nın son haftalarda savaş uçaklarına Yunan hava sahasında rekor sayıda ve tehlikeli uçuşlar yapma emri vererek “mükerrer provokasyonlar” yürüttüğünü öne sürüyor. Yetkililer, ihlallerin iki taraf arasında çatışmaya ve Avrupa’nın zaten sıkıntılı ortamında daha büyük istikrarsızlıklara yol açabileceğini söyleyerek, Miçotakis’in Washington’da kaybedecek vakti olmadığını belirtiyor.
Ankara ise iddiaları reddederek, Yunanistan Hava Kuvvetleri’nin 26 Nisan ile 28 Nisan arasında Türkiye kıyılarına yaptığı provokatif uçuşlara ve ihlallere karşılık verildiğini söylüyor.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Büyükelçi Tanju Bilgiç, geçen ayki yazılı açıklamasında, “Hava Kuvvetlerimiz, bu provokatif uçuşlara ve ihlallere, angajman kuralları gereği karşılık vermiştir. Gerginliği başlatan ve tırmandıran taraf Yunanistan iken ülkemizin asılsız iddialarla suçlanması iki ülke arasında son dönemde oluşan pozitif gündem ve iyi komşuluk ilişkileri ile bağdaşmamaktadır ” ifadelerini kullanmıştı.
Ancak Yunanistan Çevre ve Enerji Bakanı Kostis Hacidakis gibi yönetim yetkilileri, Miçotakis’in sadece şikayet etmek yerine, ABD’yi ilgilendiren bazı teklifleri olduğunu söyledi.
Hacidakis, “Oraya sızlanarak, şikayet ederek ve lehimize harekete geçilmesi için yalvararak gitmek istemiyoruz. Yunanistan’ın saygın ve güvenilir bir müttefik olduğunu göstermek istiyoruz” dedi.
Miçotakis savunma cephesinde, Türkiye’nin birkaç yıl öncesine kadar parçası olduğu F-35 savaş uçakları üretimi projesinde, Yunanistan’ın desteğini sunmayı planlıyor.
Türkiye, 2019’da Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın almıştı. Bu sistemin NATO sistemleriyle uyumlu olmadığı ve bazı gizli askeri bilgilerin Rusya’nın eline geçebileceği gerekçe gösteren ABD, Türkiye’yi projeden çıkarmıştı.
Atina’daki uzmanlar, Türkiye’nin Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya katılmasına karşı itirazlarını arttırmasıyla, Yunanistan’ın destek önerisinin ABD çıkarları için çekici olabileceğini söylüyor. Yine de bu teklifin karşılık bulup bulmayacağı belirsiz.
Yunanistan, İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya katılma planlarını tam olarak destekliyor. Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, geçen hafta sonunda gayriresmi NATO bakanları toplantısı için bulunduğu Berlin’de, “Yunan tarafının çok net bir duruşu var, İsveç ve Finlandiya’yı NATO ailesine davet etmeye hazırız’’ demişti.
Miçotakis Biden’la bugün görüşmesinin ardından yarın, Temsilciler Meclisi ile Senato ortak oturumunda ABD Kongresi üyelerine hitap edecek. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Miçotakis’ten bir gün sonra Washington’da olacak ve Ankara’nın 40 yeni F-16 savaş uçağı satın alma teklifinin ayrıntılarını görüşmek üzere Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile görüşecek.
Miçotakis’in Beyaz Saray toplantısının arifesinde, Biden yönetimi Kongre’den Türkiye’nin F-16 savaş uçağı filosuna silah ve teçhizat güncelleme satışını onaylamasını istedi. Bu adım Rusya’nın Ukrayna işgali sürerken, NATO müttefikleri arasındaki ilişkilerin düzelmeye başladığının işareti olarak yorumlanıyor.
Yunan uzmanlar bu gelişme nedeniyle, Ukrayna’da çatışma sürerken Yunanistan’ın ABD’nin çıkarlarına hitap ederek, enerji kartını oynamaktan başka seçeneği olmadığı görüşünde.
Liberal Yeni Demokrasi Partisi’nden Yunan siyasetçi Yorgos Kumutsakos, jeopolitik ortamın hızla değiştiğine dikkat çekerek, “Bölgemizde her şey değişiyor. Ukrayna’daki çatışmanın sona ermesiyle yeni bir güç dengesi açıkça ortaya çıkacaktır. Soru şu; Yunanistan nerede olmak istiyor? Güçlülerin tarafında ve daha geniş bir bölgede kademe atlamış olmak istiyor mu?”
Yunanistan, Bulgaristan’a giden ve Rusya’nın o bölgede ve güneydoğu Avrupa’nın geri kalanındaki gaz tekelini sona erdirecek karlı bir proje olan boru hattı inşasını da bitirmeyi planlıyor.
‘‘Yunanistan-Bulgaristan Doğalgaz Boru Hattı Bağlantısı’’nın (IGB) önemi, yakında ABD, Katar, Mısır ve başka yerlerden sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) taşıyarak, Balkanlar boyunca Rus gazının yerini alabilecek önemli bir hat olma potansiyeli taşıyor olmasından kaynaklanıyor.
Yunanistan’ın kuzey bölgesi Dedeağaç’ta da LNG için yüzer depolama tesisleri inşa ediliyor ve bu proje de Yunanistan’a, güneydoğu Avrupa ve ötesine önemli bir LNG geçidi olma fırsatı veriyor.
Öte yandan Miçotakis’in Washington ziyareti öncesinde Yunanistan meclisi, ABD ile bir savunma işbirliği anlaşmasının yenilenmesini ve değiştirilmesini onayladı.
İlk olarak 1990’da imzalanan ABD-Yunanistan Karşılıklı Savunma İşbirliği Anlaşması (MDCA), ABD kuvvetlerinin Yunan topraklarında eğitim ve operasyon yapmasına izin veriyor.
2021’de kabul edilen son değişiklik, ABD kuvvetlerinin orta ve kuzey Yunanistan’daki iki ordu kampı ve Girit adasındaki bir deniz üssü dahil dört askeri alanda daha varlığına izin vererek işbirliğini genişletiyor.
Miçotakis meclise, anlaşmanın ülkeyi güvenlik tehditlerine karşı koruduğunu, askeri tesislerin güncellenmesini sağlayacağını ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden sonra bölgede enerji üssü haline gelen Yunanistan için bir güven oyu olduğunu söyledi.
Miçotakis, “Onaylamaya çağrıldığımız anlaşma metni yeni bir gerçeği tasvir ediyor. ABD, Doğu Akdeniz’deki varlığını genişletiyor ve ülkemiz, ABD’nin bölgedeki en net ortağı ve muhatabı haline geliyor” dedi.
Yunanistan, en az beş yıl yürürlükte kalacak olan anlaşmanın, Türkiye ile arasında uzun süredir devam eden anlaşmazlıklara ve Doğu Akdeniz’deki “tehditlere” karşı korunmasına da yardımcı olacağına inanıyor.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, anlaşmayı Yunanistan ile ABD arasındaki savunma işbirliğinin “temel taşı” olarak nitelendirmişti.
