PARİS – Ukrayna’nın doğu sınırında hafta sonu boyunca yaşanan sıcak gelişmelerin yanı sıra telefon diplomasisi de sürdü. Elysee Sarayı’ndan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un, krizin çözümü için Başkan Joe Biden ve Rusya lideri Vladimir Putin’e bir zirvede buluşmaları önerisi götürdüğü, Biden ve Putin’in de bu buluşmayı “ilkesel olarak” kabul ettikleri açıklandı. Rus ve Amerikan Dışişleri Bakanları Sergey Lavrov ve Antony Blinken, Perşembe günü yapacakları görüşmede zirvenin ön hazırlıklarını ele alacak.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, haftasonunu telefon başında geçirdi. Macron, Cumartesi günü Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile görüştü. Zelenski’nin bu görüşmede “ateşkesi sağlama konusunda gerekeni yapmaya hazır olduklarını” dile getirdi.
Macron, telefon diplomasisine Pazar günü sabah 11.00’de Rus lider Vladimir Putin ile yaptığı görüşmeyle devam etti. Putin ile yaklaşık 1,5 saat süren görüşmenin ardından telefon trafiği hızlandı. Macron yeniden 30 dakika Zelenski ile görüştükten sonra Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ı bilgilendirdi.
Fransa’da saatler 21.45’i gösterdiğinde Macron’un Joe Biden ile görüşmeye başladığı haberi geldi. Gece 23.00’te de son bir kez Putin ile görüşen Macron, sorunun diplomatik çözümün hala mümkün olduğu görüşü üzerinde durdu.
Sabah saatlerinde Elysee’den, “Putin ve Biden’ın, Macron tarafından önerilen bir zirvede buluşmayı ilke olarak kabul ettiği” bildirildi. Beyaz Saray da, “Moskova’nın Ukrayna’yı işgal etmemesi koşuluyla, ABD Başkanı ve Rusya Cumhurbaşkanı arasında bir görüşme isteğini” doğruladı.
Elysee Sarayı’ndan Pazar gecesi yapılan açıklamaya göre, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Başkan Joe Biden, Macron tarafından önerilen bir zirvede buluşmayı ilkesel olarak kabul ettiler. Beyaz Saray, Paris’in de belirttiği gibi, toplantının ancak “Ukrayna’nın Rusya tarafından işgali gerçekleşmezse” yapılabileceğini vurgulayarak, “bir görüşme olabileceğini” doğruladı.
Fransa cumhurbaşkanlığı, bu zirvenin daha sonra “tüm taraflara” genişletileceğini ve “Avrupa’da güvenlik ve stratejik istikrar” konusu üzerine odaklanılacağını belirtti.
Dışişleri bakanları hazırlık yapacak
Elysee, Biden-Putin zirvesinin bu Perşembe günü ABD ile Rusya arasında hazırlanmaya başlayacağını da sözlerine ekledi.
Rus ve ABD Dışişleri Bakanları Sergey Lavrov ve Antony Blinken, hazırlıklar için Perşembe günü görüşecek. Fransa Dışişleri Bakanı Jean Yves Le Drian da Pazartesi günü Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile biraraya geliyor.
Antony Blinken de Pazar günü Rusya’nın, Ukrayna’yı işgal etmenin “eşiğinde” olduğunu söylemiş, ancak “gün içinde tüm tarafların bir çıkış yolu bulmak için diplomatik çabalara devam etmesi gerektiği konusunda da anlaştıklarını” dile getirmişti.
ABD’den şartlı “evet”
Kulislerde aksi bir gelişme olmadığı taktirde, Biden-Putin zirvesinin, Fransa’nın başkenti Paris, Helsinki ya da Cenevre gibi tarafsız bir mekanda önümüzdeki haftasonu yapılması, ardından iki liderin taraflarla genişletilmiş bir zirveye katılmasının planlandığı” konuşuluyor. Ancak, bu detaylar Perşembe günü Lavrov-Blinken görüşmesinde ele alınacak.
Elysee’nin gece yarısı yaptığı açıklamanın ardından, Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki de, ABD’nin “Bir işgal olana kadar diplomasiyi sürdürmeye kararlı olduğunu” doğruladı. Ancak, “Rusya savaşı seçerse hızlı ve şiddetli yaptırımlar uygulamaya hazırız. Şu anda Rusya, çok yakında Ukrayna’ya yönelik geniş çaplı bir saldırı için hazırlıklarını sürdürüyor gibi görünüyor” sözlerini de ekledi.
ABD uydu görüntü şirketi Maxar’ın, “Ukrayna sınırında Rus birliklerinin ve askeri teçhizatın yeni konuşlandırılmasını gösteren” görüntüleri endişelendiriyor. Pazar günü çekilen yeni uydu fotoğraflarında “özellikle karla kaplı arazileri geçen, etrafı ormanlık ve yollarla çevrili araçların izlerinin görüntilediği” belirtiliyor.
Pazar günü, Ukrayna ordusu ile Rus yanlısı ayrılıkçılar arasındaki çatışmanın yoğunluğu iki katına çıkarken, Putin şiddet olaylarını “Ukrayna’nın provokasyonlarına” bağladı. Bir gün önce Rus ayrılıkçılar “sivillerin tahliyesini ve savaşabilecek erkeklerin seferber edilmesi” talimatını verdi.
Batılı ülkeler, Doğu Ukrayna’da iki gün boyunca cephe hattını hedef alan çatışmaların yeniden canlanmasının, Ukrayna sınırlarına 150 bin askeri yığan Rusya’nın komşusuna karşı bir saldırı başlatması için bir bahane olmasından endişe ediyor. “Büyük çaplı bir saldırıdan” korktuklarını söyleyen İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Pazar günü Rusya’nın 1945’ten bu yana en büyük savaşa hazırlandığını” iddia etti.
Diplomasi trafiği
Elysee kaynaklarından edinilen bilgilere göre, Macron haftasonu boyunca, krize diplomatik bir çözüm bulmak amacıyla, “Ukrayna’da büyük bir çatışmayı önlemek için mümkün olan en son ve gerekli çabayı” sergiledi. Putin ve Macron’un, Pazar sabahı yaptıkları ilk telefon görüşmesinin sonunda Elysee diplomatları, “iki devlet başkanının ateşkesi yeniden sağlama ihtiyacı üzerinde anlaştıklarını” açıklayarak, “Savaşsız geçen her gün, barış için kazanılmış bir gündür. Endişemiz derin, ancak diplomasinin kaynaklarının tükenmediğine inanıyoruz” diyerek ilk işareti verdi.
Putin’den sonra Macron’la görüşen Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) himayesinde Rusya ile müzakerelerin yeniden başlatılması ve “derhal ateşkesin” sağlanması çağrısında bulundu.
Moskova ise, Ukrayna’yı işgal etme planlarını hala reddediyor, ancak “Ukrayna’nın hiçbir zaman NATO’ya katılmayacağı vaadi ve sınırlarındaki NATO güçlerinin takviyesinin sona ermesi” de dahil olmak üzere kendi güvenliği için garantiler konusunda ısrarcı olmaya devam ediyor.
Elysee kaynakları, Putin’in Pazar günü Emmanuel Macron ile bu noktada bir kez daha ısrar ederek Washington ve NATO’yu Rusya’nın taleplerini “ciddiye almaya” çağırdığını belirtti.
