Spiegel’in haberine göre, Doğu ve Batı Almanya’nın birleşmesi sürecinde Sovyetler Birliği’ne NATO’nun doğuya genişlemeyeceğine dair söz verildiğini gösteren belge, Boston Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden Doç. Joshua R. Itzkowitz Shifrinson tarafından İngiltere Ulusal Arşivi’nde bulundu.
Mart 1991’de Batı Almanya’nın eski başkenti Bonn’da gerçekleştirilen ve ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya’nın dışişleri bakanlığı siyasi direktörlerinin katıldığı Orta ve Doğu Avrupa’da güvenlikle ilgili toplantının tutanağı olan bu belgede, Batı’nın İttifak’ın Almanya’nın doğusuna genişlemeyeceğini SSCB’ye vaat ettiği belirtiliyor.
Belge, ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya temsilcilerinin Doğu Avrupa ülkelerinin NATO’ya alınmasının kabul edilemez olduğu konusunda anlaştığını gözler önüne seriyor.
Spiegel’in yayınladığı belge görüntüsüne göre Almanya Dışişleri Bakanlığı Siyasi Direktörü Jürgen Chrobog, “2+4 müzakerelerinde, NATO’yu Elbe’nin ötesine genişletmeyeceğimizi açıkça ifade ettik. Bu nedenle, Polonya ve diğer ülkelere NATO üyeliği teklif edemeyiz” ifadelerini kullanıyor.
ABD’li temsilci Raymond Seitz da, aynı fikirde olduğunu söylüyor:
“2+4 müzakerelerinde ve diğer müzakerelerde Sovyetler Birliği’ne, Sovyet birliklerinin Doğu Avrupa’dan çekilmesinden fayda sağlama niyetinde olmadığımızı açıkça belirttik. … NATO doğuya resmi ve gayri resmi olarak genişlememelidir.”
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, geçen hafta Almanya Başbakanı Olaf Scholz’la düzenlediği ortak basın toplantısında Rusya’nın Ukrayna’nın NATO üyeliği sorununu şimdi, Batı’yla yürütülen müzakere sürecinde çözmek istediğinin altını çizmişti.
Putin, “Harika bir ifade kullandınız: ‘Önümüzdeki yıllarda Ukrayna’nın NATO’ya alınmayacağını söylüyorlar.’ ‘Söylüyorlar’ ne demek? Uluslararası ilişkilerde ‘söylüyorlar’ ifadesinin ne anlama geldiğini anlamamız gerekli. Bize 30 yıldır NATO’nun genişlemesinin bir gün bile Rusya’nın sınırlarına doğru olmayacağını söylüyorlar, ancak bugün NATO altyapısını direkt evimizin yanında görüyoruz. (Ukrayna’nın üyeliği) Yarın olmayacağını söylediniz. Peki ne zaman olacak? Yarından sonra mı? Bu, bizim için tarihsel perspektifte neyi değiştirir? Hiçbir şeyi. Bugün Ukrayna’nın NATO’ya girmeye hazır olmadığını duyuyoruz, biz bu tezi biliyoruz. Yarın almayacaklarını ama Ukrayna’yı buna hazırladıklarında alacaklarını söylüyorlar. Ancak bu bizim için çok geç olabilir. Bu nedenle, bu sorunu hemen şimdi, en kısa zamanda, müzakere sürecinde barışçıl araçlarla çözmek istiyoruz. Çekincelerimizin partnerlerimiz tarafından duyulacağını ve ciddiye alınacağını umuyoruz” demişti.
