ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin gelecek ay Çin ile ihtilaflı Tayvan’ı ziyaret edeceği ileri sürüldü.
İngiliz Financial Times gazetesinin “konu hakkında bilgi sahibi 6 yetkiliye” dayandırdığı haberine göre, Pelosi, nisan ayında iptal ettiği ziyareti, ağustosta yapacağı Pasifik turu kapsamında gerçekleştirmeyi planlıyor.
Ziyaretin gerçekleşmesi halinde Pelosi, 25 yıl aradan sonra Ada’yı ziyaret eden ilk ABD Temsilciler Meclisi Başkanı olacak. Daha önce, 1997’de Newt Gingrich bu görevi yürütürken Tayvan’ı ziyaret etmişti.
ABD ile Çin diplomatik ilişkilerinde gerilimlerin yaşandığı bir döneme denk gelen iddia, Çin tarafının tepkisine sebep oldu.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cao Licien, Pekin’de düzenlediği günlük basın toplantısında sorulan soru üzerine, Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaretinin, “tek Çin ilkesini ve Çin’in egemenliğini ve toprak bütünlüğünü ihlal edeceğini”, “Çin-ABD ilişkilerinin siyasi temellerine zarar vereceği” değerlendirmesinde bulundu.
Çin’in ABD ile Tayvan arasındaki her türlü temasa karşı olduğunu ifade eden Sözcü Cao, ABD Kongresi’nin ABD yönetiminin ayrılmaz bir parçası olduğunu, tek Çin politikasına bağlı olması gerektiğini vurguladı.
Cao, Washington yönetime tek Çin ilkesine ve iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin temelini oluşturan Üç Ortak Bildiri’nin hükümlerine bağlı kalma çağrısında bulunarak, “ABD, (Pelosi’nin ziyareti ilgili) tavrında ısrar ederse Çin, egemenliğini ve toprak bütünlüğünü korumak için güçlü ve kararlı tedbirler alacaktır.” dedi.
Nisan ayındaki ziyareti iptal edilmişti
82 yaşındaki Pelosi’nin nisan ayında Tayvan’a yapmayı planladığı ziyaret Kovid-19’a yakalandığı gerekçesiyle iptal edilmişti.
Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, o günlerde Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaretinin “tek Çin” ilkesinin tanımladığı “kırmızı çizginin aşılması” anlamına geleceği uyarısında bulunmuştu.
Öte yandan Beyaz Saray’ın da Pelosi’nin olası ziyaretiyle ilgili endişelerini dile getirdiği iddia ediliyor. Biden yönetiminden bazı isimlerin nisanda planlanan ziyaretin, Ukrayna Savaşı’nın yeni başlaması nedeniyle, bir destek ifadesi olarak meşru görülebileceği, ancak mevcut durumda zamanlama itibarıyla hassas bir döneme denk geldiği görüşünü dile getirdiği aktarılıyor.
ABD Başkanı Joe Biden ile Çin Devlet Başkanı’nın gelecek haftalarda çevrim içi görüşme yapması planlanıyor.
Çin Halk Kurutuluş Ordusu’nun 100. kuruluş yıl dönümünün kutlanacağı 1 Ağustos ile aynı ayında gerçekleşecek olası ziyaret, Pekin’in Ada çevresinde askeri hareketlerini yoğunlaştırmasına yol açabilir. Ayrıca Çin’i yöneten Komünist Parti’nin güz aylarında düzenleyeceği 20. Parti Kongresi’nde ülkenin gelecekteki yönetim kadrolarını şekillendirecek kararlar alınacak. Bu Çin tarafındaki tepkileri artırabilecek bir etken olarak görülüyor.
Çin-Tayvan anlaşmazlığı
Çin’de İkinci Dünya Savaşı’nın ardından çıkan iç savaşta Mao Zedong liderliğindeki Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949’da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmesi üzerine Çan Kayşek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintag) üyeleri, Tayvan’a yerleşip 1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarının Ada’da devam ettiğini ileri sürerek bağımsızlık ilan etmişti.
Bu girişim, Çin tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971’e kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunda Çin’i temsil etmişti. 1950’ler ve 1960’larda çok sayıda ülkenin diplomatik ilişki tercihini Çin Cumhuriyeti’nden Çin Halk Cumhuriyeti’ne çevirmesinin ardından 1971’de BM Genel Kurulunda yapılan oylamada, Pekin hükümetinin Çin’in tek meşru temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan’ın uluslararası örgütlerdeki konumu belirsiz hale gelmişti.
Pekin yönetimi, “Tek Çin” ilkesini benimseyerek Tayvan’ın kendi topraklarının parçası olduğunu savunuyor. Çin, boğaz ve çevresindeki askeri varlığının yanı sıra Tayvan’ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik ilişkiler kurmasına, BM’de ve diğer uluslararası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor.
