ABD’de enflasyonun Kasım’da 39 yılın zirvesini görmesine ilişkin olarak Bloomberg HT’ye değerlendirmelerde bulunan Eski ABD Merkez Bankası Ekonomisti Claudia Sahm, ülkedeki alt ve orta sınıf ailelerin bütçelerinin büyük bir kısmını yiyecek, kira, ulaşım ve benzin harcamaları için ayırdıklarını söyledi
ABD’de, tüketici fiyat endeksi, Kasım’da yıllık bazda yüzde 6,8 artarak 1982 yılından bu yana en yüksek artışı kaydetti. Bu verilere göre, Amerikalı tüketicilerin yaşam maliyeti, Kasım’da bir önceki aya kıyasla yüzde 0,8 arttı.
Enerji, kira, gıda, ikinci el ve yeni araç endekslerindeki artışlar Kasım’da da tüketici fiyatlarındaki yükselişte başı çeken kalemlerden oldu. En yüksek artışı gösteren enerji endeksi, aylık yüzde 3,5 ve yıllık yüzde 33,3 artış gösterdi.
ABD’de enflasyonun Kasım’da 39 yılın zirvesini görmesinin en büyük sebepleri arasında, küresel emtia rallisi, artan talep, ücret baskıları ve tedarik zinciri aksamaları yer alıyor.
Bloomberg HT’ye demeç veren Jain Family Enstitüsü Kıdemli Üyesi ve Eski ABD Merkez Bankası Ekonomisti Claudia Sahm, enflasyonun seyri ve Fed’in yüksek enflasyon karşısında vereceği olası kararları değerlendirdi.
“Enflasyonun düşük gelirli aileler üzerindeki etkisi endişe yaratıyor”
Sahm, ABD’de enflasyonun hane halkının günlük temel harcamalarına etkisi hakkında yaptığı yorumda, fiyatların “yıllardır görülmeyen oranlarda arttığına” şahit olduklarını söyledi. Çalışan alt ve orta sınıf ailelerin bütçelerinin büyük bir kısmını yiyecek, kira, ulaşım ve benzin harcamaları için ayırdıklarını belirten Sahm, enflasyonun düşük gelirli aileler üzerindeki etkisinin endişe verici olduğunu kaydetti.
ABD Başkanı Joe Biden, ülkede 39 yılın zirvesine ulaşan enflasyonu “yoldaki gerçek tümseğe” benzetmiş ve enflasyonunun nedeninin hükümet harcamalarından daha çok tedarik zincirindeki kırılmalar sebepli olduğunu vurgulamıştı.
Biden, ABD’nin ev sahipliğinde yapılan “Demokrasi Zirvesi”nde yaptığı konuşmada, “Şu anki durumun krizin zirve noktası olduğunu düşünüyorum. Birçok insanın düşündüğünden daha kısa bir süre içinde bir değişiklik göreceğiz.” demişti.
ABD Merkez Bankası (Fed), 15 Aralık’ta gerçekleşen toplantıda, politika faizini değiştirmeyerek yüzde 0-0,25 aralığında sabit bıraktığını açıklamıştı. Fed, ayrıca enflasyonun bir süredir yüzde 2’yi aşmasıyla birlikte iş gücü piyasası koşullarının Komitenin tam istihdam değerlendirmeleriyle uyumlu seviyelere ulaşana kadar bu hedef aralığını sürdürmenin doğru olacağını vurgulamıştı. Fed’in söz konusu metinde enflasyonun “geçici” olacağı ifadesini kaldırması da büyük dikkat çekmişti.
“Fed kontrollü kalma konusunda kararlı”
Eski Fed Ekonomisti Claudia Sahm, Fed’in ikili görev (dual-mandate) hedeflerine ulaşabilmesi için nasıl bir tepki vereceğine dair sorulan soruyu şöyle cevapladı:
“Fed’in fiyatları dengelemek ve maksimum istihdamı sağmak gibi iki görevi var. Kovid-19 Krizi’nde inanılmaz hızlı bir iyileşme gördük. Bu, Büyük Durgunluk’tan çıktığımız dönemdeki yaşadığımız durumdan çok farklı. Her ay ortalama yarım milyon kişiye istihdam sağlandığını gördük.
Fiyatların çok arttığını da görüyoruz. Yani bir anlamda, Fed her iki hedefinde de çok hızlı ilerliyor. Yani toparlanmaya verdikleri ekstra desteği gevşetmek için hızlı hareket ediyorlar. Toparlanma yolunda gidiyor. Fed kontrollü kalma konusunda kararlı.”
New York Fed’in Kasım ayına ait Tüketici Beklentileri Anketi’nin sonuçlarına göre, Amerikalı tüketicilerin 1 yıllık süreçte enflasyon beklentisi Kasım’da yüzde 6 ile yeni bir rekor kırdı. Bu verilere göre, 13 aydır art arda yükseliş gösteren kısa vadeli enflasyon beklentilerinin, anketin yapılmaya başlandığı 2013’ten bu yana en yüksek seviyeye ulaştığı kaydedildi.
Peki, enflasyonun kalıcılığı hakkında Fed ve ekonomistler hangi tahminlerde bulunuyor?
Fed faiz kararını açıkladığı 15 Aralık tarihinde yayımlanan metinde, bu yıla ilişkin enflasyon tahmini yüzde 4,2’den yüzde 5,3’e yükseltti. Diğer taraftan, Fed 2022 için olan enflasyon tahmini yüzde 2,2’den yüzde 2,6’ya, 2023 için olan tahminini ise yüzde 2,2’den yüzde 2,3’e çıkardı.
“Enflasyon 2022’nin sonuna kadar belki %2,5’e ulaşabilir”
Sahm, ABD’de enflasyonun geleceği hakkında yaptığı tahminde, fiyatların yavaş yavaş normale döndüğünü ve bunun bazı yerlerde fiyatların düşmesi anlamına geldiğini söyledi. “Benzin fiyatlarının düşmeye başladığını zaten görüyoruz.” diyen Sahm, 2. el otomobil fiyatlarının bu kadar yüksek olmasının mümkün olmadığını dile getirdi.
Sahm değerlendirmesinde, enflasyonun düşmesinin zaman alacağını, fakat önümüzdeki yılın ilk yarısında bunu görebileceğimizi söyledi. 2022’nin sonuna kadar enflasyonun “belki” yüzde 2,5’e ulaşabileceğini öngören Sahm, “İşgücü piyasasının gelişmeye devam ettiğini düşünüyorum. Fed gelecek yıla girerken faiz oranlarını yükseltmemeli.” dedi.
HT Bloomberg Zeynep BAYAR
