ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin yemin ederek göreve başlamasının ardından İran’a nükleer anlaşma konusunda hızla diplomasiye dönme çağrısı yaptı.
Price, 2015 yılında imzalanan uluslararası nükleer anlaşmaya geri dönülmesi konusunda ‘‘Anlaşmaya geri dönmek ve İran’ın nükleer silah üretmemesini garanti altına almak ulusal güvenlik çıkarlarımız doğrultusundadır. İran’ı bir an önce masaya dönmeye çağırıyoruz. Bakanın da (Dışişleri Bakanı Antony Blinken) söylediği gibi bu süreç sonsuza kadar süremez. Süreç uzadıkça İran’ın nükleer programında sağlayacağı ilerleme nedeniyle anlaşmanın avantajı da kaybolmaya başlayacak. Bu konu bizim için acil öncelik teşkil ediyor. Umarım İranlılar da aynı aciliyetle yaklaşırlar’’ dedi.
“Yaptırımların kaldırılması öncelikli konu”
Price, Reisi’nin ABD yaptırımlarının kaldırılmasını öncelik olarak gördüğü haberleriyle ilgili olarak da yaptırımların kaldırılması konusunun Viyana’daki görüşmelerin öncelikli tartışma konusu olduğunu söyledi. Reisi’nin bunun olduğunu görmeyi istemesinin olumlu olduğunu belirten sözcü Price ‘‘Yeni bir yönetim… Sözlerini duyduk ancak eylemler daha önemli. Karar vermeleri lazım’’ diye konuştu.
‘İran’ın sertlik yanlısı din adamı’ İbrahim Reisi, Perşembe günü cumhurbaşkanı olarak yemin etti.
60 yaşındaki Reisi, ülkenin dini lideri Ayetullah Hamaney’in desteğini almasından iki gün sonra Perşembe günü yemin ederek göreve başladı. Reisi, Haziran ayında yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde zafer kazanmıştı.
İnsan hakları ihlalleri nedeniyle Amerika’nın yaptırım listesinde olan Reisi, ABD’nin ülkenin petrol ihracatını kısıtlayan ve uluslararası bankacılık sisteminden dışlanmasına neden olan yaptırımlarını kaldırmak için adımlar atma sözü vermişti.
İran, eski ABD Başkanı Donald Trump tarafından terk edilen 2015 nükleer anlaşmasını yeniden canlandırmak için altı dünya ülkesiyle görüşmelere devam ediyor.
Bu anlaşma uyarınca İran uluslararası yaptırımların hafifletilmesi karşılığında ülkenin nükleer programında kısıtlama yapma sözü vermişti. Ancak Trump, ABD’yi anlaşmadan çekmiş ve İran ekonomisini felç eden yaptırımları yeniden başlatmıştı. O tarihten bu yana Tahran anlaşmadaki yükümlülüklerini ihlal etmeye başlamıştı.
İran’ın dini lideri Hamaney gibi Reisi de nükleer görüşmeleri destekliyor, ancak Reisi’nin müzakerelerde daha sert bir tutum izlemesi bekleniyor.
Devlet işlerinde son söz Hamaney’de
Dini lider Ayetullah Ali Hamaney, İran’da nükleer politika da dahil devlet işlerinde son sözü söylüyor.
İranlı ve Batılı yetkililer nükleer görüşmelerde hala önemli ayrılıkların aşılması gerektiğini belirtiyor. Henüz görüşmelerin yeni turunun ne zaman başlayacağı açıklanmadı.
Uzmanlara göre ülkede yaşanan ekonomik sıkıntı ve halkın ekonomik darboğazdan kaynaklanan öfkesiyle Reisi’nin birinci siyasi hedefi ABD yaptırımlarının kaldırılması olacak. Son olarak İran ve Batı arasındaki ilişkiler İsrail tarafından işletilen bir tankerin Umman açıklarında arkasında İran olduğu sanılan insansız hava aracı saldırısına uğraması ve iki mürettebatın hayatını kaybetmesiyle gerginleşti.
ABD, İsrail ve İngiltere olaydan İran’ı sorumlu tuttu. Tahran ise saldırıyı üstlenmedi, ancak güvenliğine yönelik tehditlere hemen yanıt vereceğini açıkladı.
İran Umman Denizi’nde Salı günü meydana gelen bir kaçırma olayına karıştığını da reddetti. Deniz güvenliği yetkilileri Panama bandıralı bir tankere saldırının arkasında İran’ın desteklediği güçler olduğundan şüphelendiklerini belirtmişti. Washington da gemiyi İranlılar’ın kaçırdığını düşündüklerini ancak henüz bunu doğrulayamadıklarını kaydetmişti.
“Yeni Cumhurbaşkanı Reisi binlerce kişinin infazından sorumlu”
Hamaney tarafından 2019 yılında yargı erkinin lideri seçilen Reisi, 1988’de binlerce siyasi tutuklunun infaz edilmesi olayındaki sorumluluğu nedeniyle göreve gelmesinden birkaç ay sonra ABD’nin yaptırım listesine alınmıştı.
Seçimlerden bu yana Reisi ABD’nin yargıç olarak görevini yerine getirdiği için kendisine yaptırım uyguladığını söylüyor. Muhaliflerse Reisi’nin cumurbaşkanlığının ülkede daha fazla baskıya neden olmasından kaygı duyuyor.
