Başkan Joe Biden’ın ticaret temsilciliği görevine Katherine Tai’i aday göstermesi, Amerika’nın uzun süredir ticarette anlaşmazlıklar yaşadığı Çin’e verilen güçlü bir mesaj niteliği taşıyor.
Avukat olan Katherine Tai, ABD ticaret temsilciliği görevine, 2017 yılından bu yana ticaret konusunda hukuk danışmanlığı yaptığı Temsilciler Meclisi Yollar ve Araçlar Komisyonu’ndan geliyor. Komisyona katılmadan önce ABD Ticaret Temsilciliği Dairesi’nde görev yapan Tai, bu dairede üç yıl Amerika’nın Çin’le olan ticari anlaşmazlıklarına Dünya Ticaret Örgütü’nde çözüm bulmak için hukuk müşavirliği yapmıştı.
Çince bilen ve Yale Üniversitesi’nden lisans derecesini aldıktan sonra Çin’in Guangzhou kentindeki Zhongshan Üniversitesi’nde İngilizce eğitmenliği yapan Tai, Çin’i yakından tanıyor.
Tai, Senato onayını beklediği için ABD ticaret temsilciliği görevine aday gösterilmesinden bu yana sessizliğini koruyor. Tai, bu ayın başında Ulusal Dış Ticaret Konseyi’nde yaptığı açıklamada, ABD-Çin ticari ilişkilerini ”hayatının daha önceki dönemlerinde hiç olmadığı kadar karmaşık ve kırılgan hale gelen dünyadaki” en önemli etkenlerden biri olarak tanımladı.
“Ülkemiz ve insanlarımız, değerlerimizi ve dünyadaki yerimizi koruma konusunda büyük zorluklar yaşıyor” diyen Tai, “Uluslararası arenada giderek büyüyen ve hırslanan bir Çin’in sertleşen rekabetiyle karşı karşıyayız. Çin ekonomisi, siyasi çoğulculuk, demokratik seçimler ya da kamuoyu görüşü gibi baskılara maruz olmayan merkezi planlayıcılar tarafından yönetiliyor” şeklinde konuştu.
“Düşünceli, stratejik, özgüvenli”
Partilerüstü ve bağımsız federal daire ABD Uluslararası Ticaret Komisyonu’nun Başkanı Jason E. Kearns, Başkan Biden’ın ABD Ticaret Temsilciliği’ne aday gösterdiği Katherine Tai’yi, zor kararlara önyargılarla yaklaşmayan “stratejik bir düşünür” olarak tanımlıyor.
Tai ile uzun yıllar birlikte çalışan Kearns, vergi ve ticaret alanlarında yetki sahibi olan Temsilciler Meclisi Yollar ve Araçlar Komisyonu’nun Tai’den önceki hukuk danışmanıydı. Kearns, ABD Uluslararası Ticaret Komisyonu’nun başkanı olarak oynadığı rol kapsamında değil, kişisel kapasitede görüşlerini açıklamayı kabul etti.
Tai’nin “çok derin ve kapsayıcı bir dinleyici” olduğunun altını çizen Kearns, “Ele aldığı tüm sorunlara böyle yaklaşıyor. Kalıcı bir uzlaşma inşa etmeye çalışıyor ve bu konuda çok başarılı olduğunu düşünüyorum” dedi.
Kearns, Tai’nin iyi bir mizah anlayışıyla özgüveni başarıyla harmanladığını ve bu özelliğinin başta Çin olmak üzere uluslararası ticaret müzakerelerinde işine yarayacağını söyledi, Tai’nin Çin’in Amerika için ciddi sorunlar oluşturduğunu kabul ettiğini, ancak Tai’nin Pekin’e yönelik yaklaşımının hem “düşünceli” hem de “özgüvenli” olacağını söyledi.
Bunlar aynı zamanda Çin’le rekabet eden çok sayıda Amerikan firmasının Tai’den beklediği özellikler.
“Kolay kandırılacak biri değil”
Washington, Pekin ve Şangay’da faaliyet gösteren ABD-Çin İş Konseyi Sözcüsü Doug Barry, “Katherina Tai’nin kolay lokma olacağını ya da Çin’e yumuşak bir yaklaşım sergileyeceğini düşünenler çok şaşıracak. Tai, ABD Ticaret Temsilciliği’ne son zamanlarda gelen en nitelikli kişi. Meseleleri enine boyuna biliyor. Çin’i yakından tanıyor. Bu nedenle hiç kimse Tai’yi kandıramaz” diyor.
Barry, Tai’nin Amerika’nın geçmişte Çin’i önceki ticaret anlaşmalarının şartlarına ve verdiği taahhütlere uymaya zorlama konusunda yaşadıkları güçlüklerin farkında olduğunun altını çizdi.
Barry, “Çin, bazı ödünler verme konusunda ayak diretiyor. Tai ise Çin’i çok daha sıkı standartlara, uzun zamandır verdiği taahhütlere daha kısa zaman içinde uymaya zorlayacak” şeklinde konuştu.
Katherine Tai’nin Çin’le olan bağları çok derin. Tai’nin annesi ve babası Çin’de doğmuş, Tayvan’da büyümüş, sonrasında Amerika’ya göç etmiş. 1974 yılında Connecticut eyaletinde doğan Katherine Tai, babası Walter Reed Askeri Tıp Merkezi’nde, annesi de Ulusal Sağlık Enstitüleri’nde çalıştığı için çoğunlukla Washington’da büyümüş.
Harvard Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdikten sonra Washington’un önemli hukuk bürolarında ticaret avukatı olarak tanınmaya başlayan Tai, daha sonra hükümet görevine gelmiş.
Meseleleri derinlemesine biliyor
Ticaret uzmanları, Tai’nin ticaret anlaşmalarının ve ticaret hukukunun karışıklıklarını çok iyi bilen bir uzman olduğu görüşünde. Ancak Tai’nin ticaretin mümkün olabildiğince az kısıtlamayla yapılmasını destekleyenlerle ticaret politikasının, işçiliğin ucuz olduğu ülkelere karşı ABD’de istihdamı ve rekabet gücünü korumak için kullanılması gerektiğini savunanlar arasında doğru dengeyi nasıl sağlanacağı, merak konusu.
Liberteryen düşünce kuruluşu Cato Enstitüsü’nden Scott Lincicome, Tai’nin “büyük deneyime sahip usta bir teknisyen” olduğunu söylüyor. Lincicome, “Tai’nin deneyimleri, özellikle ticaretin perde arkasındaki hukuki meselelerle ilgili. Bu, bir politikacının politikalarını uygulama konusunda deneyimli olduğu anlamına geliyor. Bir anlamda bu politikalara bağlı kalmak durumunda. Bu da Tai’nin ideolojik yelpazede nerede durduğunu anlamayı zorlaştırıyor” diyor.
Lincicome’a göre net olmayan konu, sadece Tai’nin ideolojik öncelikleri değil:
“Biden’ın ticaret konusunda ne yapmak istediğiyle ilgili dev bir siyasi soru işareti var. Daha geçen hafta Biden’ın ‘Amerikan malı satın alma’ planını açıkladığını gördük. Bu Trump’ın ekonomik milliyetçiliğini, sanayi yanlısı politikayı destekler nitelikte. Biden ekibinin ticaret konusunda ne yönde ilerleyeceğini anlamak için henüz çok erken.”
Ticaret politikasına ilişkin ipuçları
Tai, Ulusal Dış Ticaret Konseyi’nde yaptığı açıklamalarla nasıl bir politika güdeceğine ilişkin bazı ipuçları verdi ve Biden yönetiminin önceliğinin “çalışanların odak noktası olduğu bir ticaret politikası uygulayacağını” söyledi.
Tai, pratikte bunun “ABD ticaret politikasının sıradan Amerikalılar’a ve çalışanlara fayda sağlaması gerektiği anlamına geldiğini” söyledi. Bunun da insanların sadece tüketici olduğu değil, aynı zamanda çalıştığı ve para kazandığı gerçeğinin göz önüne alınmasıyla başlayacağını kaydetti.
Tai, “Amerikalılar sadece düşük fiyatlar ve daha fazla mağaza ya da market seçeneğinden faydalanmaz. Aynı zamanda iyi iş ve iyi maaş sahibi olmaktan da fayda sağlar” dedi.
