Bugün, Taliban’ın Katar’daki siyasi büro başkanı olan Molla Abdulgani Birader’in Eylül 2020’de yaptığı açıklamanın hala açık olduğu görülüyor
ABD’nin Eylül ayına kadar Afganistan’dan tamamen geri çekileceğine dair sık sık yayınlanan haberler, Rusya’nın Orta Asya’ya askeri ilgisini canlandırdı. Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ı içeren askeri bir ittifak olan ‘Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’ çerçevesindeki ilişkiler de dahil olmak üzere bölge ülkeleriyle çok taraflı askeri ilişkiler yürütüyor. Örgüt, Özbekistan ve Türkmenistan’ı kapsamıyor.
Bu bağlamda son olaylar, Rusya Savunma Bakanlığı’nın bölgeyle ilgili ek düzenlemeler yapmasına neden oldu. Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Afganistan’daki istikrarsızlığın yankılarının komşu bölgeye yayılması durumunda katılımlarını sağlamak için daha fazla anlaşma imzalamak üzere Tacikistan ve Özbekistan’a ziyarette bulundu.
Geçen pazartesi günü ‘The Diplomat’ dergisinde yayınlanan bir habere göre 27 Nisan’da Sergey Şoygu ve Tacikistanlı mevkidaşı Sherali Mirzo, Afganistan’dan gelebilecek herhangi bir potansiyel tehdide karşı koymak amacıyla ortak hava savunma sistemleri inşa etmek için bir anlaşma imzaladı.
Aynı gün Şoygu, bölgesel güvenlik sorunları ve uluslararası terörizmle mücadele çabalarını ele almak üzere, mevkidaşı Bahadır Kurbanov ile görüşmek için Özbekistan’ı ziyaret etti. Görüşmenin ardından, türünün ilk örneği olacak şekilde iki ülkenin 2021-2025 dönemi arasında stratejik ortaklık için bir program hazırladıkları belirtilen bir açıklama yapıldı. Belgenin içeriği henüz bilinmemekle birlikte ve Özbekistan’ın Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’ne üye olmadığı göz önüne alındığında en yüksek olasılık, sınırlı şekilde olsa da Afgan sınırındaki askeri durum kötüleşirse, Moskova’nın Özbekistan’ın katılımını kolaylaştırmak için maddeler koyduğunu gösteriyor.
Bu bağlamda 2018 yılında ilan edilen askeri doktrine göre, Özbekistan’ın herhangi bir askeri ittifaka yönelmeyeceği ve topraklarında yabancı askeri üslerin bulunmasına izin vermeyeceği göz önüne alındığında, bu konudaki herhangi bir anlaşmanın sınırlı kalacağını belirtmekte fayda var.
Kabil ile önemli altyapı projelerine katılmak da dahil olmak üzere, Orta Asya ülkelerinin Afganistan’ı bölgesel bir ekonomik ortak olarak benimsemeye başladığı bir dönemde, bu ülkelerdeki savunma yetkilileri güvenlik kaygıları konusunda Moskova ile hemfikir.
Bugün, Taliban’ın Katar’daki siyasi büro başkanı olan Molla Abdulgani Birader’in Eylül 2020’de yaptığı açıklamanın hala açık olduğu görülüyor. O dönemde Birader, Orta Asya’daki hiçbir komşu ülkeye saldırmayacağı taahhüdünde bulunmuştu, ki bu da sahada çok az bir değere sahip.
Orta Asya ülkelerinin söyleminin ‘Afganistan’da barış ve yeniden yapılanmaya’ giderek daha fazla odaklandığı bir dönemde Rusya’nın bu bölgedeki durumla ilgili endişeleri ve bölgesel güvenliğe yönelik potansiyel tehdit de artıyor. Rusya Savunma Bakanlığı ise Afganistan ile Orta Asya’daki komşuları arasındaki sınırlarda yaşanan çalkantılı durumu sürekli gündeme getiriyor ve bunu, bölge ülkeleriyle iş birliği ve askeri tatbikatların devamlılığı için bir gerekçe olarak kullanıyor.
