Francis Stoner Sanders’ın Kültürel Soğuk Savaş adlı kitabı, CIA’nın Soğuk Savaş sırasında komünizm ve Sovyetler Birliği ile savaşmak için dünyadaki tüm kültürel ve sanatsal araçları gizlice kullandığını kanıtlıyor. Bu kitap, yazarın güvenilir belgeler kullanması nedeniyle büyük ilgi görmeyi başardı. Bu raporda Bayan Saunders, CIA’nın kitabı Soğuk Savaş sırasında komünizme ve Sovyetler Birliği’ne karşı savaşta bir araç olarak kullanmasını tartışıyor.
ABD’nin Müttefiklerine, bilhassa Sovyetler Birliğine verdiği destek sayesinde, Almanya ve müttefikleri mağlup oldu. Ve II. Dünya Savaşı’ndan sonra Rusya büyük bir güç olarak ortaya çıktı. Sovyetler Birliği’ni, özellikle dünyanın en büyük ordusu, nükleer teknolojisi ve kıtalararası balistik füzelerle birlikte bir Dünya Gücü olarak oluşturan dünya, pratik olarak Doğu ve Batı olmak üzere iki bloğa bölündü ve büyük bir rekabet yaşandı. Ancak, özel küresel durum nedeniyle bu savaş, silahlanma yarışının yanı sıra daha geniş boyutları olan bir soğuk savaşa evirildi.
Soğuk Savaş, ekonomi ve kültür olmak üzere iki alanda patlak verdi. İktisat alanında Batı çok çalıştı ve Doğu’yu geride bıraktı, ancak Amerika Birleşik Devletleri, ideoloji alanında ve Doğu toplumlarındaki Entelektüelleri ve kitleleri uyuşturmak için “kültürel savaş” için kolları sıvadı.
Aslında, Sovyetler Birliği’nin çöküşüne yol açan ana faktör, halkın, elitlerin, idarecilerin, Sovyet devlet adamlarının ve doğu bloğunun bilgi, anlayış ve davranışlarını ustaca ve büyük bir mali bedelle sarsan Amerikan Kültür Savaşıydı.
Soğuk Savaş tüm kültürel, sanatsal ve entelektüel boyutlarıyla devreye girdi. ABD istihbarat servisi, Sovyetlerin yazarları, sanatçıları, gazetecileri, film yapımcılarını, eleştirmenleri, üniversiteleri, bilim ve kültür merkezlerini ve hatta Sovyet bilimsel, politik, ekonomik ve askeri kişiliklerini ve seçkinlerini etkisi altına alarak Sovyet İmparatorluğu’nun çöküşünde önemli bir rol oynadı. Kitap, çeşitli kültürel araçlar arasında Amerika’nın bu savaştaki hedeflerini ilerletmede en etkili olan araçlardan biriydi.
Kitap, en önemli stratejik propaganda silahıdır.
Covert Action Staff’ın baş yöneticilerinden biri Soğuk Savaş’ta CIA için kitabın önemini göstermek adına şöyle yazıyor: “Diğer medyanın etkisiyle karşılaştırılamaz, [dolayısıyla] kitap en önemli stratejik (uzun süreli) propaganda silahıdır.”
Aynı kaynağa göre, CIA’nın gizli planı aşağıdaki amaçlar için gerçekleştirildi: Özellikle yazarın konumu hassas ise, Amerika Birleşik Devletleri ile herhangi bir görünür ilişkiden etkilenmemesi gereken kitaplar yayınlayın. Mali sorunlardan bağımsız olarak ve operasyonel ve askeri sömürü amacıyla, kitabın yayınlanmasını teşvik edin. Kitabı yayınlamak veya dağıtmak için yerel veya uluslararası ve ulusal kuruluşlar kurup bağışta bulunun. Yabancı yazarlar (politik olarak önemli olan) kitap yazma konusunda teşvik edilmelidir. Bu teşvik mümkünse gizli iletişimle sağlanmalı ve yazara doğrudan mali yardım yapılmalıdır. Veya yazarlarla dolaylı olarak editör ve yayıncılar aracılığıyla irtibat kurulmalıdır.
New York Times, 1997’de CIA’nın en az 1.000 kitap yayınlamakla uğraştığını iddia etti. Kuruluş, yayın listesini hiçbir zaman kamuya açıklamamıştır, ancak kuruluş tarafından ortak yazar olarak tanımlanan kitapların bazıları arasında La Revolution Hongroise, Weed Translations ve T. Quartets bulunmaktadır. (T. S. Eliot’s – The Waste Land and Four Quartets) Calvin’in Rousseau ile Düşünceler Savaşı, Herbert Lothy’nin Ayın Yarısında ve Patricia Blake’in yazdığı “Rusya’dan yeni bir makale”
Buna ek olarak, organizasyonda birçok aktif romancının adı geçmekteydi.
Paris’te, daha sonra “Kar Leoparı” kitabını yazmasıyla tanınan Yale Üniversitesi mezunu Peter Mathison, Paris Eleştirisi’nin kurucularından ve yazarlarından biriydi ve “Partisans” romanını yazdı. CIA için çalışıyordu. Grubun diğer bir üyesi, daha sonra John Lucare’ye Amerikan cevabı olarak yorumlanan Charles McCarthy idi.
James Michiner ise, bir yazar olarak uzun vadeli kariyeri bazı eserleriyle anılan başka bir üyeydi: Polonya, Alaska, Teksas ve Uzay çok başarılı olmakla beraber örgütün etkisi altındaydı 1950’lerin ortalarında Michiner, yazarlık kariyerini CIA’nın Asya operasyonlarından birine sızan radikalleri ortadan kaldırma görevi için bir örtü olarak kullandı. Bu çalışmanın sonuna kadar örgütün Asya kolundaydı. Daha sonralarda bir yazarın hiçbir zaman kimseye veya herhangi bir yere gizli ajan olarak çalışmaması gerektiğini ifade etti.
Yararlı Kitap Kampanyası
Yaygın Sovyet propagandasıyla, Amerika Birleşik Devletleri kültürel açıdan çorak bir ülke, her zaman sakız çiğneyen, romantik ve sanatsal bir amigo olarak resmedildi ve Amerika Birleşik Devletleri’nin kültürel faaliyetler için kurduğu House of America Kültür Enstitüsü, bu olumsuz ve klişe algıyı değiştirmek için çok çaba gösterdi.
Tutkulu bir American House yöneticisi, “Bir şey açık, basılı ürünlerin hepsi Amerika Birleşik Devletleri’nden getiriliyor. Nesillerdir Amerikalıları kültürde geri kalmış bir ülke olarak gören ve bazı insanların hataları nedeniyle tüm Amerikalıları kınayan Alman çevrelerinin derin bir etkisi var.” Amerikan kültürel geri kalmışlığına dair tarihsel bir ön varsayıma dayanan eski klişeler, “Faydalı Kitaplar” organizasyonuyla yavaş yavaş ortadan kaldırıldı. Hakaretleri ve iftiraları destekleyen aynı çevreler şimdi yavaş yavaş etki altında kalmaya başlamıştı.
Umutsuz komünistleri kullanmak
CIA’nın geliştirdiği fikirlerden biri, “komünistlerle savaşmak konusunda eski komünistlerden daha iyi kim olabilir?” sorusuydu Aslında bu inanca göre komünist mitin yıkılması, ancak komünist olmayan mezheplerin mücadelelerinde sol kanatta yer alanların seferber edilmesiyle mümkün olabilirdi. Daha önce Dışişleri Bakanlığı ve istihbarat çevrelerinde komünist olmayan bir sol grup olarak tanımlanmışlardı, Arthur Schlinger bunu “sessiz devrim” olarak tanımlıyordu. Devletin unsurları, komünizmle hayal kırıklığına uğramış, ancak yine de sosyalizmin ideallerine inanan entelektüellerin görüşlerini bilinçlendirmek ve desteklemek için sahneye çıktı.
Aslında CIA için komünist olmayan solun teşviki, örgütün gelecekte komünizme karşı siyasi operasyonlarının teorik temeli haline geliyordu. CIA’nın solcu entelektüeller için bir birlik ve hatta bir kimlik kazandığı bu politikanın ideolojik mantığı, The Vital Center’da Schillinger tarafından sunuldu. Schlinger, 1917 yozlaşmış devrimiyle solun inişini ve onun nihai ahlaki felçini şemaladı ve düşman grupları bir araya getiren bir çadır sütunu olarak “komünist olmayan solun” evrimini takip etti.
Bu gruplar özgürlük kazanmak için alanları kendilerine ayırmaya çalıştılar. Bu grupta, komünistler için pencerede hiçbir ışık bırakmadan aşırılıkçı cüretkârlık yeniden canlandı. Schlinger’e göre, yeni direnişin eylemlerinin yanı sıra gizlilik, bütçe, zaman, kâğıt, gazete, konuşma özgürlüğü, toplanma özgürlüğü ve korkudan kurtulma gibi işler için bağımsız bir tabana ihtiyacı vardı. Etiketli grup ilk kez The God Who Failed (solcu komünistlerin doktrinsel yenilgisine tanıklık eden makaleler koleksiyonu) kapağı altında bir araya geldi. Kitabın yeniden canlandırıcı ruhu Arthur Castler’dı ve kitabın yayınlanması, komünist olmayan solcular ile “Kara melek” Amerika arasındaki anlaşma için bir örnek niteliğindeydi.
CD Jackson, 1948’de projeye giren en deneyimli ruhsal savaş askerlerinden biriydi. Louis Fisher adlı eski bir komünist Jackson’a hitaben “Bu mektubu senin tavsiyeni istemek için yazdım. Harpers’ten Cass Canfield ve yayıncım Hamilton, önümüzdeki bahar Lost Illusions adlı bir kitap yayınlamamızı öneriyor. Editörünü kabul ettim. Kitabın, önde gelen entelektüellerin bir dizi otobiyografisini içermesi gerektiğini ve nasıl komünist olduklarını, evrenselcilik umuduna, komünizme nasıl inandıklarını ve onları saptıran şeyin ne olduğunu açıklayan bir kitap yazmamı istediler. ” demiş.
Sonuç
II.Dünya Savaşı’nın sona ermesi ve Avrupa’nın yıkılmasının ardından, Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri, uluslararası sistemde iki büyük güç olarak ortaya çıktı ve dünya çapında nüfuzlarını genişletmeye çalıştı. Sonuç olarak, iki ülke arasında, o dönemdeki özel küresel durum ve özellikle her iki tarafın da nükleer bomba bulundurması nedeniyle, hedeflerine ulaşmak için kültürel ve ekonomik seçenekleri kullanmayı tercih eden bir çatışma çıktı.
Bu arada, ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA), Amerika Birleşik Devletleri’nin hedeflerine ulaşmak için kültür alanına girdi ve dikkatli bir planlamayla, komünizmi ve Sovyetler Birliği’ni ortadan kaldırmak için mevcut tüm kültürel araçları kullanmaya çalıştı.
CIA’nın bu savaşta kullandığı sinema, tiyatro, müzik ve dergiler gibi çeşitli kültürel araçlar arasında kitabın özel bir yeri vardı çünkü liderlerine göre kitabın Avrupa’da ve tüm dünyadaki insanların inançları ve tutumları üzerinde derin bir etkisi olabilirdi. Bu nedenle, CIA gizlice dünyanın dört bir yanından tanınmış yazarları ve yayınları Komünistlere ve Sovyetlere saldırmak için kullanmak üzere büyük bir maliyetle işe aldı.
