Eski Obama yönetiminin kıdemli diplomatı Wendy Sherman, İran’ın artan nükleer yetenekleri göz önüne alındığında, Donald Trump’ın daha iyi bir anlaşma yapma vaadini yerine getirmenin çok zor olacağını belirtti.
Obama yönetiminde başlıca müzakereci olarak görev yapan Sherman, One Decision adlı podcast’e verdiği röportajda, ABD, Avrupa Birliği, Rusya ve Çin’in ortaklaşa yürüttüğü yoğun çabaları hatırlatarak, “Donald Trump 2016’da başkan seçildiğinde anlaşmadan çekildi ve şimdi durum daha da kötüye gitti” dedi.
Sherman, “İran şu an %60 oranında uranyum zenginleştirme kapasitesine sahip ve muhtemelen bu oranı %90’a çıkarabilecek durumda. İran, yalnızca iki hafta içinde nükleer silah yapabilecek kadar zenginleştirilmiş uranyum toplayabilir. Buna ‘nükleer sıçrama’ diyoruz. Çok kötü bir durumdayız” şeklinde konuştu.
Sherman, Avrupa üçlüsünün (İngiltere, Almanya ve Fransa) İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Majid Takht-Ravanchi ile görüşüp müzakerelerin yeniden nasıl başlatılacağı konusunda konuştuklarının önemli olduğunu belirtti.
Eski ABD Dışişleri Bakanlığı yetkilisi, “Ekim 2025’te ‘snapback mekanizması’ ile, BM’de JCPOA anlaşmasını iptal etmek ve İran’a karşı tüm yaptırımları yeniden başlatmak mümkün olabilir” dedi.
Sherman, “Bu yüzden, Ekim 2025’in son tarihi müzakereleri başlatmak için bir baskı unsuru olabilir” dedi.
Sherman, Trump’ın İran ile müzakerelere başlama ve daha iyi bir anlaşma yapma niyetinin çok karmaşık olduğunu ve bu tür anlaşmaların çok zaman alıcı ve zorlayıcı olduğunu vurguladı. “Şu anda, müzakereler yapılacaksa sadece İran’ın nükleer programı ile değil, aynı zamanda İran’ın Orta Doğu’daki varlığı, Suriye, Yemen, Gazze, Lübnan ve vekil güçleri gibi eylemleri ile de ilgili olması gerektiği konusunda büyük bir baskı var. Tüm bu konularda müzakere yapmak çok daha karmaşık ve zorlayıcı olur” dedi.
Sherman, “Tüm bu konular masaya yatırıldığında müzakereler çok daha karmaşık hale gelir. Örneğin, İran şöyle diyebilir: ‘Hezbollah’a daha az para vereceğiz ama zenginleştirme kapasitemizi artırmak istiyoruz'” şeklinde ekledi.
Son zamanlarda İran’ın Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Amir Saeed Iravani, Avrupa üçlüsünün İran’a yönelik suçlamalarına, BM Güvenlik Konseyi ve BM Genel Sekreteri’ne yazdığı bir mektup ile cevap verdi. Iravani, “Snapback mekanizması tehdidi, sadece verimsiz olmakla kalmaz, aynı zamanda İran tarafından güçlü bir şekilde karşılık görecektir” dedi.
6 Aralık 2024 (16 Azar 1403) tarihli mektubunda, üç Avrupa ülkesi, BM Güvenlik Konseyi’nin 2231 sayılı kararı çerçevesinde snapback mekanizmasını devreye sokmaya hazır olduklarını iddia etti.
İran, karşı tarafların snapback mekanizmasını dar siyasi çıkarları için kullanmaları durumunda, İran’ın nükleer doktrininde bir değişikliğe gitme ihtimalinin olacağını uyardı. İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, “Eğer Avrupa ülkeleri BM Güvenlik Konseyi’nde yaptırımları İran’a karşı yeniden uygularsa, İran’daki herkes, nükleer doktrinimizin yanlış olduğunu düşünecek ve yönümüzü değiştirmemiz gerekecek” şeklinde konuştu.
