ABD Başkanı Donald Trump, Sudan’ı “teröre destek veren ülkeler” listesinden çıkaran kararı imzalamasından kısa bir süre sonra, Sudan ile İsrail’in ilişkilerini normalleştirme konusunda anlaşmaya vardığını duyurdu.
Trump, Oval Ofis’te gazetecilere yaptığı açıklamada, “İsrail ve Sudan, barış yapma ve ilişkilerini normalleştirme konusunda anlaşmaya vardı” ifadesini kullandı.
Trump açıklamasında ayrıca İsrail ile barış anlaşması imzalamak isteyen “en az 5 Arap ülkesinin daha olduğunu” söyledi.
Filistin Yönetimi lideri Mahmud Abbas’ın ofisinden yapılan açıklamada ise “İsrail Filistin toprağını işgal etmeyi sürdürürken ilişkilerin normalleşmesini kınıyoruz ve reddediyoruz” denildi.
Gazze Şeridi’ni kontrolü altında tutan ve ABD ile İsrail’in “terör örgütü” listesinde bulunan Hamas’tan ise, Sudan’ın ilişkileri normalleştirmede diğer ülkelere katılmasının “Siyonist düşmanın Filistin halkına karşı daha fazla suç işleyip, daha fazla ihlalde bulunmasına yol açacağı” açıklaması geldi.
Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn de geçen ay İsrail’le ilişkileri normalleştirme konusunda anlaşma imzalamış ve böylece iki Körfez ülkesi 26 yıl sonra İsrail’i tanıyan ilk Orta Doğu ülkeleri olmuştu.
Bölgede en son Ürdün İsraille 1994’te barış anlaşması imzalamıştı.
Tarihsel olarak Arap ülkeleri İsrail ile barış görüşmelerine 1967 Arap-İsrail savaşında işgal ettiği topraklardan çekilmesi ve başkenti Doğu Kudüs olan bir Filistin devletinin kurulması koşullarını getirmişti.
Oval Ofis’teki toplantıya İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk da telefonla katıldı.
Netanyahu, anlaşmayı “yeni bir dönemin başlangıcı” olarak nitelendirdi ve iki ülke arasında ticaret ve tarım konularında işbirliğine ilişkin görüşmeler yürütüleceğini söyledi.
Hamduk ise Trump’a ülkesini “teröre destek veren ülkeler” listesinden çıkardığı için teşekkür etti ve “Sudan hükümetinin halka en iyi hizmeti sunacak diplomatik adımları attığını” söyledi.
Trump sözlerine, Suudi Arabistan’ın da İsrail’le ilişkileri normalleştirmesini umduğunu ekledi.
Sudan-İsrail ilişkilerinin özeti
Sudan, İsrail’in kurulduğu 1948 yılından beri ülke ile hasımdı.
Arap Ligi 1967’de Sudan’ın başkenti Hartum’da bir araya gelmiş ve “İsrail ile barış olmayacak, İsrail tanınmayacak, İsraille müzakere yürütülmeyecek” ilkelerini benimsemişti.
Sudan 1948 ve 1967 yıllarındaki savaşlarda İsrail’e karşı savaşmış ve Filistinli militanlara sığınak sağlamıştı.
Daha önce İran‘ın Sudan aracılığıyla Gazze’deki Filistinli militanlara silah gönderdiği de öne sürülmüştü.
Sudan’da 30 yıldır iktidarda olan Ömer el-Beşir’in geçen yıl bir askeri darbeyle devrilmesinin ardından bir geçiş yönetiminin oluşturulmasıyla siyasi dinamikler değişti.
Sudan’da gücü elinde bulunduran askeri liderler, Sudan’ın üzerindeki ABD yaptırımlarının kaldırılması ve ekonomik yardım yapılması için İsraille ilişki kurulmasını destekliyordu.
ABD Başkanı Donald Trump, bu hafta Sudan hükümetinin Afrika’daki Amerikan elçiliklerine yapılan saldırıların mağdurları ve ailelerine 335 milyon dolar tazminat ödemeyi kabul ettiğini ve bu gerçekleştiğinde Sudan’ı “teröre destek veren ülkeler” listesinden çıkaracağını belirtmişti.
1998 yılında Kenya ve Tanzanya’da gerçekleştirilen saldırılar, El Kaide’nin lideri Usama bin Ladin’in Sudan’da yaşadığı sırada meydana gelmişti.
