6 Ocak 2021’de, ABD Kongre Binası’na gerçekleştirilen saldırının ilk duruşması bugün görülüyor.
Kongre’de davayla ilgili Demokratların öncülüğünde oluşturulan komite, ayaklanmanın ve 2020 başkanlık seçimi sonuçlarını baltalama girişimlerini irdeleyecek. Söz konusu dava, seçim güvenliğini güçlendirmek adına kovuşturmalara ve yeni yasalara da öncülük edebilir.
Komite, geçtiğimiz Temmuz ayında Temsilciler Meclisi’nde tartışmalara sahne olan oylamayla belirlendi. Komite ve dava ile ilgili merak edilen soruları cevapladık.
Komitede kimler var?
Mississippi Kongre Üyesi Bennie Thompson’ın başkanlık ettiği heyet, yedi Demokrat ve iki Cumhuriyetçi üyeden oluşuyor.
Komitenin iki Cumhuriyetçi üyesi, Wyoming’den Liz Cheney ve Illinois’den Adam Kinzinger, sıkı birer Donald Trump karşıtı.
Bu iki üye ABD Temsilciler Meclisi’nin Demorkat Başkanı Nancy Pelosi tarafından atandı.
Pelosi, bu atamanın öncesinde muhalifi Cumhuriyetçi azınlık lideri Kevin McCarthy tarafından önerilen üç kongre üyesini reddetmişti.
Kongre saldırısıyla ilgili daha önce açılan bir soruşturma var mı?
Evet, var. Şubat 2021’de, eski Başkan Donald Trump hakkında açılan azil davasında Ocak ayındaki olayların dakika dakika çetelesi tutuldu. Kongre saldırısına karışan kişilere 861’den fazla suçlama yöneltildi. Bunların birçoğu savcı-sanık uzlaşması ya da mahkumiyet kararı ile sonuçlandı.
Kongre, 6 Ocak olaylarını kapsayan kamuoyuna açık bazı duruşmalar düzenledi. Komite, geçtiğimiz Temmuz ayında saldırı esnasında görevde olan kolluk kuvvetlerini sorguladıkları bir duruşmayı da gördü.
Bu duruşmaların ve komitenin amacı, yalnızca 6 Ocak ayaklanmasının değil, aynı zamanda 2020 başkanlık seçimlerinde Trump’ın liderliğinde olduğu iddia edilen seçim sonuçlarını tersine çevirmeye yönelik “koordine ve çok adımlı çabaları” da soruşturmak.
Duruşmalar nasıl olacak?
Duruşmaların, geleneksel komite oturumları gibi olmaması maksadıyla sıkı bir şekilde kurgulanması bekleniyor. Heyet, buna yardımcı olması adına eski bir televizyon haber yöneticisini dahi işe aldı.
Komite, tutarlı bir anlatı oluşturmak amacıyla, 6 Ocak olaylarına ait tanıklıkların önceden kaydedilmiş kliplerinden ve belgelerden yapılan alıntılardan hazırlanan görüntüleri sunacak.
Gösterilecek yapımda bir İngiliz belgesel yapımcısı tarafından kaydedilen görüntüler ve tanıklıklar da yer alacak. Aşırı sağcı Proud Boys grubunun 6 Ocak’taki olaylar esnasında ve öncesindeki hareketleri de bu videoların içerisinde olacak. Ayrıca, o gün Kongre binasında görevli olan polis memurlarından birinin ilk elden tanıklığı da olacak.
Yeni bir şey olacak mı?
Komite, Trump’ın kızı Ivanka, oğlu Donald Jr ve damadı Jared Kushner de dahil olmak üzere mevcut ve eskiden iş yaptığı ortakları, danışmanları ve yöneticileriyle görüştü.
Başkan Yardımcısı Mike Pence’in politika ekibinin üyeleri, kolluk kuvvetleri, Kongre saldırısına yol açan protestoların parçası olan kişiler ve ABD’deki Cumhuriyetçi yetkililer de sorgulan isimler arasında.
İfadelerden parçalar, belgeler ve Trump’ın çevresinden gelen mesajlar halihazırda basına sızdırıldı. Bunlar arasında gerçekten dünyayı sarsacak bir şey olsaydı, muhtemelen şimdiye kadar ortaya çıkarılmış olurdu.
Ancak duruşmada yeni ayrıntılara yer olabilir.
Müfettişler özellikle de Trump’ın olayların yaşandığı o gün, bir videoyla isyancıları dağıtmaya çağırdığı videonun yayımlanmasına kadar, üç saatlik bir süre boyunca ne yaptığını bulmaya çalışıyor.
Beyaz Saray kayıtları kısıtlı detaylar sunuyor. Ancak Başkan o gün bazı telefon görüşmeleri gerçekleştirdi.
Bunlar arasında Meclis Azınlık Lideri McCarthy ve Alabama Senatörü Tommy Tuberville de vardı.
Komite, o sırada başkanın çevresinde bulunan çok sayıda kişiyle de konuştu.
Belki bu konuşulan kişilerden öğrenilenler de ortaya çıkabilir.
Komite ayrıca McCarthy’yi eski başkanla yaptığı görüşme hakkında mahkemeye çağırdı ancak kongre üyesi bu davete icabet etmedi.
Amerikalılar duruşmalara ilgi gösterecek mi?
Reyting verileri gelmeye başlamadan bunu bilmek biraz zor. Ancak duruşma Amerikan medyasında bolca yer alacak. ABC, NBC ve CBS kanalları duruşmaların bir kısmına yayınlarında yer vereceğini duyurdu. Fox News ise genel program yayın akışına bağlı kalacağını söyledi.
Komitenin önündeki zorluk ise olayların yeniden gündemde tutmak olacak. İnsanların ilgisini çekmek üzere duruşma Washington’da Kongre’nin önüne yerleştirilecek dev ekrana yansıtılacak.
Katılımcılara ücretsiz dondurma verilecek.
Duruşmalar esnasında Cumhuriyetçiler nasıl bir tavır takınacak?
Cumhuriyetçi yetkililer, özellikle de Trump’a sadakatiyle bilinenler, komitenin sunumlarına hızlı yanıt vermeyi planlıyor.
Pelosi’nin komitede görev alması engellediği Cumhuriyetçilerden Ohio’dan Jim Jordan ve Indiana’dan Jim Banks gibi Kongre üyeleri Fox News, One America News ve Newsmax gibi medya kuruluşlarının yayınlarında yer alacak.
Pek çok Cumhuriyetçi, Demokratların ekonomi, göç, ticaret ve suç gibi önemli ve acil konuları ele almak yerine geçmişe odaklandıklarını savunacak.
Duruşmalar ne kadar sürecek?
Şu an için Perşembe ve gelecek hafta Pazartesi günü olmak üzere sadece ilk iki duruşma planlandı.
Ancak komite üyeleri bu ay dört tane daha duruşma olacağını söylüyor.
Duruşmalardan sonra ne olacak?
Komite, ABD seçim sürecinde reform önerileri sunmak üzere duruşmaların ardından bir rapor hazırlamayı planlıyor.
Ardından da Eylül ayında başka bir oturum düzenlenmesi planlanıyor.
Komitenin çalışmalarını sona erdirmek için belirlenmiş bir son tarih yok, ancak Demokratlar Kasım ayında yapılacak ara seçimlerde Meclis’te çoğunluğu kaybedebilir ve meclisin kontrolünü devredebilir.
Bu durumda Cumhuriyetçilerin soruşturmayı hızla kapatması bekleniyor.
Hukuki sonuçları olacak mı?
Komite suçlamada bulunma yetkisine sahip olmasa da, 6 Ocak saldırısına ilişkin kendi cezai soruşturmasını yürüten ABD Adalet Bakanlığı’na tavsiyelerde bulunabilir ve kanıt sunabilir.
Kesin olmamakla birlikte komitenin, Trump’ın suç teşkil eden davranışta bulunmakla suçlanmasını tavsiye etmesi mümkün.
Olaylara karışan kişilere karşı halihazırda başlatılan davalara ek olarak Adalet Bakanlığı iki Trump danışmanına, eski Beyaz Saray stratejisti Steve Bannon ve ticaret temsilcisi Peter Navarro’ya kongre mahkeme celbine uymayı reddettikleri için suçlamada bulundu.
Trump yönetiminin kilit isimlerinden Mark Meadows ve danışman Dan Scavino, “Kongre’ye itaatsizlikle” suçlandı. Ancak Adalet Bakanlığı bu iki isim hakkında kovuşturma yapmayacağını söyledi.
Peki ya siyaset?
En büyük soru da hukuki sonuçlardan çok siyasi sonuçlar üzerinde.
6 Ocak saldırısının ardından, Demokratlar Amerikan halkının Cumhuriyetçi Parti’yi sorumlu tutacağını öngördüler.
Cumhuriyetçiler ise bundan korktu.
Ancak o zamandan beri ABD’deki geleneksel partizan bölünmeler yeniden ortaya çıktı.
Demokratlar bu duruşmaların Kasım ayında sandığa gidecek seçmenlere, Cumhuriyetçi Parti iktidarında neler olduğunu gösterdiğini umabilir.
Ama şu anda Amerikalılar daha çok benzin fiyatıyla ilgileniyor gibi görünüyor.
