Yeni ABD yönetimi, Trump döneminde çöken İran nükleer anlaşmasının yeniden canlandırılması için Avusturya’nın başkenti Viyana’da yapılacak görüşmelere katılıyor.
ABD Başkanı Joe Biden, P5+1 olarak adlandırılan gruptaki Çin, Fransa, Almanya, Rusya ve İngiltere’nin de taraf olduğu anlaşmaya geri dönmek istediklerini söyledi.
Ama bunun gerçekleşebilmesi için Biden’ın, kendisinden önceki başkan Trump tarafından İran’a konulan yaptırımları kaldırması ve İran’ın da nükleer faaliyetlerini daha önce üzerinde anlaşılmış seviyeye çekmesinin yolunun bulunması gerekiyor.
İran yaptırımlar kaldırılmadıkça ABD ile doğrudan görüşmeyeceğini bildirmişti.
Viyana’daki görüşmelere katılan ABD yetkilileri şimdilik İran temsilcileri ve P5+1 grubunun diğer üyelerinen ayrı bir odada oturacak ve Avrupalı yetkililer mekik diplomasisine aracılık yapacak.
ABD ve İran’dan ilk açıklamalar
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ned Price, dün düzenlediği basın toplantısında “Önümüzdeki sorunların boyutlarını küçümsemiyoruz” dedi.
Dışişleri Bakanlığı sözcüsü sözlerini “Henüz başındayız. Beklentimiz bu müzakerelerin zorlu geçeceği yönünde. Bu yüzden hemen, ya da başlarda bir ilerleme beklemiyoruz” diye sürdürdü.
Sözcü Price, Biden yönetiminin amacının “karşılıklı uyum için zemin hazırlamak” olduğunu da ifade etti.
Fakat İran Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, bugün başlayacak görüşmelerin amacının “yaptırımları kaldırmanın yollarını konuşmak” olduğu kaydediliyor.
İran hükümet sözcüsü Said Hatipzade Tahran’da yaptığı açıklamada “Ortak komisyonun gündeminin bir sonuca ulaşıp ulaşmayacağı Avrupalılar ile 4+1’in (ABD dışındaki uluslararası güçler) ABD’ye yükümlülüklerini hatırlatmasına ve Amerikalıların da taahhütlerini yerine getirmesine bağlı” diye konuştu.
AB arabulucuları müzakerelerde Mayıs ayına kadar bir ilerleme sağlamayı umuyor. Aksi takdirde Haziran ayında yapılacak İran Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin süreci geciktirebileceğinden kaygılanıyorlar.
Üç yıl önce neler olmuştu?
Resmi adı Ortak Kapsamlı Eylem Planı olan nükleer anlaşma, üç yıl önce Donald Trump’ın ABD’yi çekme kararı almasından bu yana fiilen geçerliliğini kaybetmişti.
Trump “Cani bir rejimin barışçı bir nükleer enerji programı amaçladığı gibi dev bir kurguya” dayandığını söylediği anlaşmadan ayrıldıktan sonra yeniden müzakerelere zorlamak için İran’a sert ekonomik yaptırımlar ilan etmişti.
Amacının nükleer silah yapmak olmadığında ısrar eden İran ise yaptırımlara karşılık anlaşmadaki bazı önemli taahhütlerinden geri adım atmıştı.
Bunlar arasında zenginleştirilmiş uranyum üretimine konulan üst sınırı kaldırmak da vardı. Belli bir dereceye kadar zenginleştirilmiş uranyum nükleer santrallerde kullanılabildiği gibi nükleer silah yapımında da kullanılabiliyor.
